W Polsce, podobnie jak w całej Europie, obserwujemy proces starzenia się społeczeństwa i coraz większy udział osób z niepełnosprawnościami wśród ogółu mieszkańców. Dostęp do usług medycznych dla takich osób bywa często utrudniony. Mogą w tym pomóc nowe technologie, w tym cyfryzacja. Wymaga to jednak zachęcania do korzystania z nowoczesnych narzędzi i edukowania w tym zakresie.
Zagadnienia te były tematem panelu dyskusyjnego pt. „Cyfryzacja i dostępność usług medycznych dla osób starszych oraz ze szczególnymi potrzebami”, odbywającego się w ramach IX edycji konferencji Akademia Managera Ochrony Zdrowia, organizowanej przez Medidesk.
Joanna Crowley, członkini zarządu emeis Polska, przypomniała, że w roku 2025 w Polsce osoby powyżej 60. roku życia będą stanowiły 30 procent społeczeństwa. Rośnie także liczba osób z niepełnosprawnościami, w roku 2021 było ich w naszym kraju 5,4 miliona. Osobom takim dostęp do różnego rodzaju usług mogą ułatwiać nowe technologie, takie jak bankowość elektroniczna, e-urząd czy e-zdrowie, jednak nie wszyscy chcą lub potrafią z nich korzystać.
– Osoby po 75 roku życia często preferują tradycyjne metody kontaktu z placówką i lekarzem. Niechęć do korzystania z nowoczesnych narzędzi może wynikać z braku pewności siebie, z trudności z przyswajaniem nowych informacji a także z braku motywacji, gdy nie dostrzegają pozytywnych stron korzystania z takich rozwiązań, co jest efektem braku wiedzy – mówiła Joanna Crowley.
Zachęcanie do korzystania z urządzeń cyfrowych
-Trzeba przyznać, że mamy także tendencję do wyręczania seniorów, gdy oczekują oni pomocy. Ale postępując w ten sposób, pozbawiamy ich udziału w codzienności. Rozwiązaniem rekomendowanym w zakresie opieki senioralnej jest zachęcanie do jak największej aktywności w życiu codziennym, z wykorzystaniem urządzeń cyfrowych – dodała.
-W placówkach emeis zarówno wśród podopiecznych jak i opiekunów osób starszych promujemy rozwiązania cyfrowe, pokazujemy jak ich używać, jak instalować aplikacje, skupiamy się na wsparciu w załatwieniu wielu spraw za pomocą internetu, spraw urzędowych, bankowych itd. czy też w robieniu zakupów. Sporo tutaj zmieniła epidemia Covid-19, gdy media tradycyjne były niedostępne, a popularne stały się technologie cyfrowe. Jest wiele rozwiązań pokazujących wykorzystanie różnych narzędzi, to buduje motywację do korzystania z nich – mówiła Joanna Crowley.
Z nowoczesnych aplikacji wspomagających monitorowanie stanu zdrowia, tworzonych przez Comarch Healthcare, korzysta wiele starszych osób.
-Najstarsza uczestniczka projektu dotyczącego monitorowania zdrowia pacjenta przewlekle chorego miała 87 lat i nie miała żadnego problemu z używaniem aplikacji, która została dobrze zaprojektowana i dostosowana do potrzeb seniorów. Oferujemy również produkty dla osób chorych onkologicznie i także takie osoby dobrze sobie z nimi radzą – mówił Marcin Romanowski, prezes Comarch Healthcare.
Pracodawcy dla Zdrowia – myślimy szeroko o systemie>>>
Comarch oferuje nie tylko narzędzia z obszaru zdrowia, ale na przykład monitoring domu, wykrywający rozszczelnienie butli gazowej lub inne zdarzenia, mogące stanowić zagrożenie dla osób starszych lub z niepełnosprawnościami.
-W przypadku nowych technologii, ważne jest także, kto stoi po drugiej stronie. Nawet najlepszy produkt nie będzie dobrze wykorzystany, gdy brakuje fachowca. W przypadku aplikacji monitorujących stan zdrowia powinien to być ratownik medyczny lub lekarz, który jest w stanie w razie potrzeby zrobić wywiad i zdecydować, czy należy wezwać pomoc – mówił Marcin Romanowski, który dodał, że polscy seniorzy pod względem oczekiwań wobec nowoczesnych narzędzi są bardziej zaawansowani w porównaniu do mieszkańców innych europejskich państw.
Konieczny jest dostęp do internetu
Przypomniał też, że cyfryzacja nie będzie skuteczna, gdy dostęp do internetu i zasięg sieci komórkowych nie będzie powszechny.
Krajowa Izba Domów Opieki bada z poziomu różnych raportów sytuację seniorów przebywających w placówkach opiekuńczych. Dane pochodzące z aplikacji SeniorApp są optymistyczne. Wynika z nich, że coraz więcej starszych osób korzysta z dostępu do internetu. W 2020 roku 30 procent osób powyższej 60 roku życia miało dostęp do internetu, trzy lata później procent ten zwiększył się do 40 (średnia unijna wynosi 60 procent).
-Udział ten będzie się zwiększał, gdyż polscy seniorzy się cyfryzują – mówił Andrzej Lejczak, prezes zarządu Krajowej Izby Domów Opieki.
KIDO zrzesza prawie 300 placówek opiekuńczych w Polsce i prowadzi krajowy rejestr domów opieki, który zawiera 3200 jednostek. Notuje on co miesiąc 50 tysięcy unikalnych użytkowników, którzy mogą poznawać oferty domów opieki, odbywając między innymi wirtualne spacery.
Informatyzacja to nie koszt, ale inwestycja>>>
-Jednak digitalizacja procesu świadczenia zdrowotnego nie przebiega tak szybko jak w Europie. Nasze ośrodki często są położone daleko od placówek medycznych, dlatego istotne jest dla nich zapewnienie dostępu do internetu. Mamy nadzieję, że poprawi się on dzięki wykorzystaniu środków z KPO – mówił Andrzej Lejczak.
Uwzględnianie dysfunkcji w nowych rozwiązaniach
Na potrzeby osób z niepełnosprawnościami zwrócił uwagę Krzysztof Kotyniewicz, prezes zarządu głównego Polskiego Związku Głuchych, który przypomniał, że już na etapie projektowania nowoczesnych rozwiązań należy zadbać o ich dostępność dla różnych grup osób.
-Potrzebne jest uniwersalne projektowanie, dobrze jest w tym celu sprawdzać różne rozwiązania, na przykład e-boty, które rozumieją język migowy. Rozwój usług cyfrowych nie zastąpi naszej wrażliwości społecznej, dlatego badajmy potrzeby klientów i uwzględniajmy je w projektowaniu, gdyż wprowadzanie późniejszych zmian jest droższe. Rozwój technologiczny powinien służyć wszystkim, nie ma przeszkód i barier komunikacyjnych, gdy wiemy, jak korzystać z nowoczesnych rozwiązań – dodał
Joanna Crowley zgodziła się, że zanim powstanie określone rozwiązanie, powinny być badane potrzeby osób, do których jest ono skierowane. Zwykle osoby starsze są w takich badaniach uwzględniane, ale osoby z dysfunkcjami – nie zawsze. Dobrze jest także brać pod uwagę potrzeby użytkowników, dotyczące różnych zakresów życia.
-Ważną potrzebą seniorów jest interakcja z innymi, dlatego najlepsze w przypadku tej grupy osób są rozwiązania hybrydowe, stanowiące połączenie nowoczesnych narzędzi oraz dodatkowego wsparcia dotyczącego ich używania z bezpośrednim kontaktem z placówką medyczną – dodała.
Natomiast Marcin Romanowski zauważył, że wprowadzanie pewnych rozwiązań wymuszają przepisy legislacyjne, na przykład wymogi stawiane stronom urzędowym. Zadeklarował także, że zgłosi potrzebę przedyskutowania z Polskim Związkiem Głuchych produktów Comarch dedykowanych pacjentom.
Panel prowadziła Katarzyna Nowacka z Medidesk.
IX edycja konferencji Akademia Managera Ochrony Zdrowia odbyła się 18 i 19 kwietnia 2024, w Hotelu Airport Okęcie w Warszawie.