Pomimo opracowania ponad 60 wskaźników jakości w ochronie zdrowia, temat bezpieczeństwa personelu medycznego wciąż pozostaje marginalizowany. Eksperci i przedstawiciele środowiska medycznego alarmują, że brak standardów dotyczących ochrony zdrowia i bezpieczeństwa jej pracowników stanowi zagrożenie zarówno dla nich samych, jak i dla jakości opieki świadczonej pacjentom.
Według Światowej Organizacji Zdrowia (WHO), co roku około 3 milionów pracowników ochrony zdrowia jest narażonych na kontakt z mikroorganizmami patogennymi, wirusami krwiopochodnymi i innymi czynnikami infekcyjnymi.
Wskaźniki jakości w ochronie zdrowia
Jakość w opiece zdrowotnej zgodnie z Ustawą z dnia 16 czerwca 2023 roku o jakości w opiece zdrowotnej i bezpieczeństwie pacjenta jest mierzona z wykorzystaniem wskaźników z obszarów – klinicznego, konsumenckiego oraz zarządczego. Jest ich 60 i określa je rozporządzenie ministra zdrowia z 10 września 2024 roku.
– Jakość opieki zdrowotnej nie może być mierzona jedynie liczbą procedur czy długością hospitalizacji, kluczowe jest uwzględnienie bezpieczeństwa zarówno pacjentów, jak i personelu medycznego. To fundament, na którym buduje się zaufanie i efektywność systemu ochrony zdrowia. Bez odpowiednich standardów i wskaźników jakości nie tylko tracimy możliwość realnej oceny funkcjonowania placówek medycznych, ale również narażamy na utratę zdrowia tych, którzy codziennie stoją na pierwszej linii pomocy w placówkach medycznych – podkreśla Mariola Łodzińska, prezes Naczelnej Rady Pielęgniarek i Położnych.
Bezpieczeństwo personelu medycznego
Badanie przeprowadzone przez firmę Ipsos MORI na przełomie marca i kwietnia 2021 roku w 80 największych szpitalach krajowych we Francji, Niemczech, Włoszech, Hiszpanii i Polsce, obejmujące 300 tysięcy pracowników ochrony zdrowia, wykazało znaczący wzrost liczby zranień ostrymi narzędziami wśród personelu medycznego w związku z pandemią Covid-19.
Grupą najbardziej dotkniętą tym problemem były pielęgniarki (82 procent) i lekarze (54 procent). Aż 75 procent pracowników medycznych w Polsce jako przyczynę zranień wskazało brak odpowiednich urządzeń zabezpieczających.
W polskich szpitalach prawie 70 procent personelu medycznego zraniło się nawet do 5 razy podczas swojego stażu pracy, z czego 40 procent nie zgłosiło takiego zdarzenia przełożonym.
– Wciąż zbyt mało uwagi poświęca się bezpieczeństwu personelu medycznego, które jest równie ważne jak bezpieczeństwo pacjentów. Zwiększona liczba incydentów związanych z urazami ostrymi narzędziami czy ekspozycją na patogeny to efekt niewystarczających środków ochrony oraz zbyt dużego obciążenia pracą. To nie tylko zagrożenie dla zdrowia pracowników, ale także dla jakości opieki zdrowotnej oferowanej pacjentom – komentuje dr n. med Anna Szczypta, krajowa konsultant w dziedzinie pielęgniarstwa epidemiologicznego.
Raport WHO o zranieniach ostrymi narzędziami wspomina także o ryzyku ekspozycji zawodowej w ochronie zdrowia, podkreślając konieczność wprowadzenia skutecznych środków ochrony dla personelu medycznego.
Wskaźniki jakości, które mają na celu poprawę standardów w szpitalach i placówkach medycznych, koncentrują się głównie na aspektach klinicznych i administracyjnych. Brakuje jednak kompleksowych rozwiązań, które uwzględniałyby kwestie takie, jak przeciwdziałanie przemocy wobec personelu, odpowiednie wyposażenie w środki ochrony osobistej czy minimalizowanie ryzyka wynikającego z obciążenia pracą.
Pracownicy medyczni często zmagają się z niebezpieczeństwami wynikającymi z niedoboru personelu, stresu zawodowego oraz nieodpowiednich warunków pracy. W trakcie pandemii Covid-19 problem ten zyskał szczególną uwagę, ale wciąż nie opracowano trwałych rozwiązań.
Apel ekspertów w sprawie bezpieczeństwa personelu
Eksperci Koalicji na rzecz Bezpieczeństwa Szpitali apelują o pilne uwzględnienie wskaźnika bezpieczeństwa personelu medycznego. Jak podkreślają, zdrowy i bezpieczny pracownik medyczny to klucz do zapobiegania absencji personelu medycznego oraz zapewnienia najwyższej jakości opieki zdrowotnej pacjentom.
-Nie możemy dłużej ignorować faktu, że osoby stojące na pierwszej linii opieki zdrowotnej są narażone na ryzyko zdrowotne i psychiczne. To, w jaki sposób dbamy o własne bezpieczeństwo, przekłada się bezpośrednio na jakość leczenia pacjentów. Apelujemy do przedstawicieli Ministerstwa Zdrowia oraz do decydentów o podjęcia działań, które wprowadzą standardy chroniące personel medyczny. Uwzględnienie tej kwestii w procesie certyfikacji placówek medycznych może realnie poprawić warunki pracy w sektorze medycznym – podkreśla Paweł Witt, przewodniczący Koalicji na rzecz Bezpieczeństwa Szpitali.
Rada Ekspertów Koalicji na rzecz Bezpieczeństwa Szpitali rekomenduje uwzględnienie następujących wskaźników jakości, które pozwolą zadbać o bezpieczeństwo personelu medycznego: zakłucia i zranienia, szkolenia personelu medycznego, bezpieczeństwo personelu medycznego oraz wskaźnik monitorujący wykorzystanie bezpiecznego sprzętu.
Źródło: Koalicja na rzecz Bezpieczeństwa Szpitali