Instytut Medycyny Pracy im. prof. J. Nofera opublikował broszurę edukacyjną poświęconą opiece profilaktycznej nad starzejącymi się pracownikami. Publikacja została wydana w ramach Narodowego Programu Zdrowia na lata 2021-2025.
Opracowanie, którego redaktorem jest Marcin Rybacki, porusza najistotniejsze aspekty opieki profilaktycznej nad starzejącym się pracownikiem, takie jak zdrowie psychiczne, choroby nowotworowe, zaburzenia metaboliczne, choroby układu krążenia, układu oddechowego, układu ruchu czy układu nerwowego, przedstawia także wybrane zagadnienia prawne i omawia dobre praktyki w opiece profilaktycznej.
W związku ze starzeniem się społeczeństw niezwykle ważne stają się zmiany jakościowe na rynku pracy. Są one szczególnie istotne dla Polski, która ma jeden z niższych wskaźników udziału pracowników w wieku 50+ wśród zatrudnionych w krajach unijnych, gdyż prawie 70 procent osób w tym wieku w naszym kraju nie pracuje. Dla porównania: w Szwecji jest to zaledwie 30 procent, w Danii – 40 procent, a w Finlandii – niecałe 50 procent.
I chociaż kurczenie się zasobów pracy to problem obserwowany od wielu lat, zdrowiu pracujących Polaków wciąż poświęca się o wiele mniej uwagi niż na przykład kwestiom bezpieczeństwa w miejscu pracy
W Europejskim badaniu warunków życia ludności (EU Statistics on Income and Living Conditions – EU-SILC) z 2020 roku wykazano, że w Polsce około 36 procent osób deklarowało występowanie u nich długotrwałych dolegliwości zdrowotnych. Problem chorób przewlekłych narasta z wiekiem: 19 procent osób w wieku 30–44 lat skarży się na długotrwałe dolegliwości, wśród 45–59-latków zgłasza je 33 procent, a wśród osób w wieku 60–74 lat – aż 60 procent.
Prawie 1 na 4 osoby cierpi na co najmniej 2 choroby przewlekłe. Najważniejsze czynniki ryzyka ich rozwoju, w tym schorzeń układu krążenia oraz układu oddechowego, nowotworów, cukrzycy, problemów zdrowia psychicznego, to nadwaga i otyłość, palenie papierosów, nadmierne spożywanie alkoholu oraz wysoki poziom stresu.
Dla podtrzymania i wydłużenia zdolności do pracy szczególnie istotne staje się zatem wdrożenie i realizowanie zadań wspierających zdrowie oraz tworzących i wzmacniających prozdrowotne nawyki. To właśnie miejsce pracy stwarza unikalny potencjał dla działań edukacyjno-promocyjnych, które muszą być długofalowe, wieloaspektowe oraz dopasowane do oczekiwań pracowników. Przyjazne zdrowiu środowisko pracy, adaptujące warunki i organizacja pracy do potrzeb i możliwości osób z chorobami przewlekłymi oraz starszych pracowników to szczególnie ważne aspekty w kontekście wydłużenia czasu aktywności zawodowej – czytamy we wstępie do opracowania.
Autorzy publikacji podkreślają, że system ochrony zdrowia osób pracujących powinien odgrywać istotną rolę we wspieraniu zdrowego stylu życia i aktywnego przebiegu procesu starzenia się. Dlatego podczas badań lekarskich służących ocenie istnienia bądź braku przeciwwskazań zdrowotnych do pracy warto także zwracać uwagę na wszelkie działania profilaktyczne ukierunkowane na poprawę ogólnego stanu zdrowia.
Zauważają także, że wprowadzenie w życie proponowanych zaleceń i przykładów dobrych praktyk w zakresie opieki profilaktycznej nad starszymi pracownikami wymaga zaangażowania przedstawicieli służby medycyny pracy, pracodawców, a także samych pracowników.
Barierą w ich implementacji może być brak odpowiedniego finansowania zaproponowanych działań, a także mało elastyczny system prawny regulujący opiekę profilaktyczną nad pracownikami. Dlatego niezbędne jest zapewnienie odpowiednich środków finansowych wydatkowanych na realizację programów profilaktycznych oraz innych działań wspierających jak najdłuższą aktywność zawodową. Ich źródłem nie powinny być tylko zasoby własne pracodawców, lecz także fundusze pochodzące ze środków publicznych. Konieczne wydają się też być odpowiednie zmiany w przepisach prawnych, które byłyby ukierunkowane na ochronę zdrowia starszych pracowników, np. gwarantujące tej grupie zawodowej inne normatywy higieniczne dla niektórych rodzajów prac – podsumowują autorzy opracowania.