Realizacja idei zdrowych miast musi się odbywać przy udziale trzech stron – samorządów, mieszkańców oraz biznesu, który nie tylko spełnia swój cel podstawowy, jakim jest wypracowywanie zysku, ale też ma obowiązki wobec społeczności – mówił Łukasz Niewola, dyrektor Departamentu Komunikacji Korporacyjnej i Zrównoważonego Rozwoju Lux Med, członek zarządu Pracodawców dla Zdrowia, podczas panelu pt. „Człowiek w mieście, miasto dla człowieka”, który odbył się w ramach XVI Europejskiego Kongresu Gospodarczego.
Grupa Lux Med od kilku lat, wspólnie naukowcami z SGH oraz z Uniwersytetu Ekonomicznego w Krakowie, tworzy Indeks zdrowych miast, w ramach którego bada 66 polskich miast na prawach powiatu.
Indeks zdrowych miast
Miasta są oceniana na podstawie 8 głównych wskaźników, takich jak zdrowie, demografia, usługi komunalne i społeczne, edukacja, mieszkalnictwo, środowisko, infrastruktura oraz przestrzeń, w ramach których branych jest pod uwagę aż 70 aspektów. Prace przy udziale dwudziestu badaczy trwają przez kilka miesięcy, analizowane dane są pobierane z GUS-u oraz innych dostępnych źródeł. W tym roku powstanie trzecia edycja indeksu, a wyniki zostaną zaprezentowane we wrześniu.
– Nie chcemy piętnować i wyróżniać poszczególnych miejscowości, ale pokazać drogę, jaką przechodzą, postępy dokonywane w jak największej liczbie kategorii i miast oraz przykłady dobrych praktyk – mówił Łukasz Niewola, który podkreślił, że firmy mają nie tylko swoje prawa, ale i obowiązki wobec społeczności i regionu, na którym działają. Powinny się zastanowić, co mogą zrobić dla miast. Takie działania wpisują się w politykę ESG, a jej raportowanie będzie już wkrótce obowiązkowe dla wszystkich.
– Takie działania powinny być elementem wieloletnich strategii, uwzględniających zdrowie, pracę, edukację, jakość powietrza czy recykling odpadów. Bardzo świadomi są w tym zakresie przedstawiciele młodego pokolenia – mówił. Dodał też, że przy realizacji inwestycji brak jest często rozważań na temat długoletnich planów rozwoju, które pokazują, jak będzie wyglądało miasto za kilka lub na kilkadziesiąt lat, czy będzie przyjazne dla biznesu i dla mieszkańców, czy ludzie będą chcieli w nim pozostać.
Wyniki najnowszego Indeksu Zdrowych Miast w kategorii ludność i pokolenia>>>
Łukasz Niewola zaprosił też na Kongres Zdrowe Miasta, który odbędzie się 23 i 24 września w SGH w Warszawie, podczas którego samorządy, firmy i przedstawiciele organizacji społecznych będą wspólnie dyskutować na te tematy.
– Mam nadzieję, że uda się team wypracować wiele fajnych inicjatyw – zachęcał.
Potrzeby mieszkańców
Uczestnicy panelu zastanawiali się, w jaki sposób można poznać potrzeby mieszkańców, które powinny zaspokajać władze samorządowe. Waldemar Bojarun, wiceprezydent Katowic, mówił o badaniach ankietowych, które miasto przeprowadziło 20 lat temu.
– Wróciło do nas 12 procent ankiet, co było bardzo dobrym wynikiem. Zawarte w ich opinie pokazywały, jak mieszkańcy postrzegali rozwój miasta, mówili o konkretnych inwestycjach. Na przykład nie chcieli, żeby powstało Międzynarodowe Centrum Kongresowe, które obecnie jest elementem całego obszaru eventowego i jest naszą dumą. Miasto zrealizowało wtedy tę inwestycję, mimo małego poparcia, co pokazuje, że wprawdzie warto słuchać głosów mieszkańców, ale trzeba brać pod uwagę, że nie zawsze te najbardziej słyszalne głosy są słuszne – mówił Waldemar Bojarun.
Arkadiusz Wiśniewski, prezydent Opola, wspomniał o konsultacjach, odwiedzaniu dzielnic a także o spotykaniu się z radami mieszkańców
– Przyglądamy się potrzebom mieszkańcom z punktu widzenia metropolii, która działa od 7 lat i jest najmłodszym podmiotem organizacyjnym samorządu – mówiła Danuta Kamińska, wiceprzewodnicząca zarządu Górnośląsko-Zagłębiowskiej Metropolii.
W oparciu o diagnozy i badania opinii publicznej została przygotowana strategia, która zawiera informacje na temat tego, co jest pozytywnie oceniane a co negatywnie. Wiadomo z niej, że problemem jest ciągle zła jakość powietrza, poprawy wymaga komunikacja publiczna oraz panujący nieład przestrzenny. Pozytywnie ocenione zostały wydarzenie, eventy sportowe i kulturalne, duża ilość terenów zielonych oraz bliskość terenów górskich.
Wyniki drugiej edycji Indeksu Zdrowych Miast – ponownie wygrała Warszawa>>>
– Prowadziliśmy ankietę dotycząca ustawy krajobrazowej, w której mieszkańcy mówili o chaosie i nieładzie reklamowym. Z takimi problemami może sobie poradzić metropolia, jako jednostka większa niż miasto, ale potrzebuje do tego uprawnień – dodała Dorota Kamińska.
Podkreśliła też, że na temat potrzeb mieszkańców wiele mówią informacje dotyczące projektów zgłaszanych w ramach budżetu obywatelskiego.
Decyzje władz
-Trzeba być odważnym, trzeba podejmować trudne decyzje i czasem robić rzeczy nieakceptowalne, które przynoszą pozytywne efekty, a to, czy coś jest dobrą czy złą decyzją, zależy od wielu czynników – stwierdził prezydent Opola.
Przy podejmowaniu decyzji władze samorządowe muszą brać pod uwagę opinie różnych grup społecznych.
– Młode pokolenie ma pewne oczekiwania i trzeba je spełniać, ale potrzebna jest także świadomość – dodał Waldemar Bojarun.
Danuta Kamińska podała przykład Szwajcarii, w której konsultacje dotyczące planów zagospodarowania przestrzennego odbywają się na festynach. Metropolia chciałaby wprowadzić elementy takich działań do swoich projektów.
– Realizujemy tzw. szkoły prototypowania, organizując spotkania z mieszkańcami, na przykład studentów pytaliśmy, jak by się czuli w danym miejscu. Ma to na celu zaktywizowanie ludzi do swego rodzaju „urządzania sobie miasta” – mówiła.
Podkreśliła, że władze miasta są odpowiedzialne za działalność całego miasta, zarówno bieżącą jak i tą, która wpłynie na życie przyszłych pokoleń.
-Potrzebny jest także kompromis miasta z biznesem, bo często obie te grupy mogą mieć sprzeczne interesy. Ważne jest stworzenie takiego miejsca, w którym ludzie będą mieszkać i będzie im tam dobrze. Poza tym odpowiedzialność miasta, poza zabezpieczeniem potrzeb, musi polegać także na przeciwdziałaniu zagrożeniem – mówiła Kamińska.
Miasto i biznes
Dla władz miasta dobre stosunki z biznesem są ważne, ale pod uwagę trzeba brać także to, czy działalność poszczególnych firm wpisuje się w strategię rozwoju miasta i czy służy mieszkańcom. Rolą biznesu może być także kształtowanie postaw społecznych.
Firma InPost od 3 lat realizuje program InPost Green City i współpracuje w tym zakresie z kilkoma miastami, których mieszkańcy często mówią o swoich oczekiwaniach i potrzebach.
– W ramach tego programu tworzymy zielone projekty, projekty z zakresu smart, takie jak czujniki powietrza w pobliżu paczkomatów czy ławeczki smart, umożliwiające ładowanie telefonu. Mamy także projekt edukacyjny w zakresie ekologii oraz projekty stypendialne – mówiła Marta Zalewska, dyrektor ds. relacji partnerskich i programu InPost Green City.
– Jesteśmy otwarci na nawiązywanie współpracy z organizacjami i miastami. Chciałam też zaapelować o zapraszanie biznesu do rozmów w sprawie różnorodnych rozwiązań potrzebnych w miastach – dodała.
Uczestnicy wymieniali różne potrzeby, w których zaspokajaniu mogą brać udział firmy.
– Katowice stawiają na naukę. W Nikiszowcu przejęliśmy teren poprzemysłowy, gdzie działała kopalnia Wieczorek, projektujemy tam hub gamingowy, jego realizacja będzie wymagała współpracy z biznesem – mówił Waldemar Bojarun.
Firmy mogą także wspomóc miasta między innymi w organizacji terenów zielonych, w zakresie transportu czy też usług przeznaczonych dla seniorów, opartych o nowe technologie.
Uczestnikami panelu pt. „Człowiek w mieście, miasto dla człowieka” byli: Waldemar Bojarun, wiceprezydent Katowic, Danuta Kamińska, wiceprzewodnicząca zarządu Górnośląsko-Zagłębiowskiej Metropolii, Łukasz Niewola, Dyrektor Departamentu Komunikacji Korporacyjnej i Zrównoważonego Rozwoju, Lux Med, Arkadiusz Wiśniewski, prezydent Opola oraz Marta Zalewska, dyrektor ds. relacji partnerskich i programu InPost Green City firmy InPost. Moderatorem był Jacek Szołtysek, kierownik Katedry Logistyki Społecznej Uniwersytetu Ekonomicznego w Katowicach.
XVI Europejski Kongres Gospodarczy odbywał się od 7 do 9 maja 2024 roku w Katowicach.