Beata Leszczyńska, prezeska emeis Polska, członkini zarządu Pracodawców dla Zdrowia
Miniony, 2024 rok był ważny dla całej branży opieki długoterminowej (ODT), w której wreszcie coś „drgnęło” w momencie utworzenia nowego stanowiska – ministra ds. polityki senioralnej. Od momentu objęcia tej funkcji, Marzena Okła-Drewnowicz rozpoczęła intensywne działania na rzecz przekształceń w opiece, których celem – jak zapowiedział premier – jest stworzenie w Polsce „najambitniejszego systemu aktywnej opieki nad seniorami w Europie”.
Jedną z pierwszych inicjatyw nowej minister było powołanie w Kancelarii Prezesa Rady Ministrów nowego Departamentu ds. Polityki Senioralnej, który obecnie prowadzi intensywne prace nad wdrożeniem bonu senioralnego, a także międzyresortowych zespołów konsultacyjnych.
Krokiem milowym było powstanie 30-osobowej Rady ds. Polityki Senioralnej, do której zostałam powołana z ramienia Pracodawców dla Zdrowia. Rada składa się z badaczy i praktyków, którzy realizują swoje zadania proaktywnie i bardzo intensywnie. Priorytetem minister jest spojrzenie na opiekę nad seniorami w sposób holistyczny, a w efekcie stworzenie jednolitego systemu opieki długoterminowej.
Najważniejsze dla branży inicjatywy ostatnich 12 miesięcy, poza powołaniem Rady, to zainicjowanie zmiany ustawy o osobach starszych, która wyznaczy między innymi sposoby efektywnego raportowania ich sytuacji, a w konsekwencji projektowanie odpowiednich rozwiązań i interwencji oraz rozpoczęcie prac nad wdrożeniem bonu senioralnego, który wiąże się z ustaleniem minimalnego standardu usług opiekuńczych.
W 2024 roku udało się wskazać najpoważniejsze problemy branży ODT. Jak wynika z analiz ministerstw oraz najnowszego Raportu Banku Światowego, są to przede wszystkim:
– Rozdrobniony system zarządzania, funkcjonujący w dwóch odrębnych sektorach – ochrony zdrowia i pomocy społecznej, pomiędzy którymi brakuje koordynacji
– Brak jednolitej definicji opieki długoterminowej, która miałaby zastosowanie zarówno w sektorze ochrony zdrowia, jak i pomocy społecznej, co prowadzi do niespójnej terminologii i różnych interpretacji ODT
– Brak silnego systemu informacyjnego na temat usług ODT, co powoduje niedobory kompetencji i wydłużenie ścieżek dostępu do usług
– Stale rosnące koszty, wynikające nie tylko z wysokiej inflacji, ale z ogromnego niedoboru kadr opiekuńczych. Jak wynika z najnowszego raportu Banku Światowego, „w Polsce nastąpi najwyższy wzrost wydatków na ODT w Europie, a utrzymanie obecnego poziomu usług wymagać będzie wzrostu nakładów finansowych o minimum 200 procent”.
– Ograniczony nadzór i brak zharmonizowanej definicji jakości
– Brak uniwersalnych KPI – kluczowych wskaźników efektywności dla usług ODT
– Niska dostępność i zróżnicowane rozmieszczenie personelu: niski wskaźnik zatrudnienia, mediana wieku pracowników ponad 50 lat, brak danych umożliwiających pełne analizy kadrowe w sektorze pomocy społecznej
– Niewystarczająco uregulowana opieka nieformalna
Biorąc pod uwagę powyższe czynniki, w roku 2025 powinniśmy się skoncentrować na opracowaniu jednolitych regulacji prawnych dla opieki długoterminowej, w tym opracowaniu jej definicji, lub nowelizacji odpowiednich ustaw. Konieczne wydaje się również zwiększenie finansowania ODT z budżetu państwa, ale i przegląd wydatków publicznych pod kątem efektywności nakładów na ten cel. Priorytetem jest też określenie wskaźników jakości usług opiekuńczych, jak również zdefiniowanie opieki nieformalnej.
Z Raportu Banku Światowego wynika, że trzy kluczowe reformy przyspieszające rozwój ODT w Polsce i osiągniecie kamienia milowego A70 (Krajowy Plan Odbudowy i Zwiększania Odporności) obejmują ustalenie prawnej definicji opieki długoterminowej w celu usprawnienia zarządzania, finansowania i jakości ODT, obowiązującej w systemach opieki zdrowotnej i społecznej, zwiększenie finansowania opieki długoterminowej w celu poprawy dostępu do usługi ich jakości, a także poprawy zarządzania i jakości w systemie ODT i przegląd wydatków publicznych a także opracowania ram jakości opieki długoterminowej. Miałoby to formę dokumentu opisującego nowy system jakości, monitorowania i gromadzenia danych w celu poprawy jakości usług ODT.
Z satysfakcją stwierdzam, że waga tematyki senioralnej w 2024 roku znacznie wzrosła i jestem przekonana, że będzie nabierała coraz większego znaczenia. Skala wyzwań w związku z „demograficznym tsunami” jest i będzie coraz większa, co musimy wspólnie zaadresować gdyż – jak powiedziała minister Okła-Drewnowicz: „jeśli teraz nie wprowadzimy zmian, kolejne pokolenia nie poradzą sobie z nami ”…