Z raportu Health at a Glance 2023, OECD Indicators wynika, że społeczeństwa nie powróciły jeszcze w pełni do zdrowia po kryzysie spowodowanym pandemią Covid-19 i wiele osób ciągle zmaga się z jej następstwami fizycznymi i psychicznymi.
Wprawdzie wskaźniki wskazują na niewielką poprawę zdrowia psychicznego populacji w miarę wychodzenia z pandemii, ale ciągle odsetek osób zgłaszających objawy depresji w 2022 roku utrzymywał się na poziomie co najmniej 20 procent wyższym niż przed pandemią.
Ponad jedna trzecia osób w wieku 16 lat i więcej przyznała, że cierpi na długotrwałą chorobę lub problemy zdrowotne.
Zawał serca, udary mózgu i inne choroby układu krążenia były przyczyną więcej niż jednego na cztery zgony, jeden na pięć zgonów był spowodowany przez nowotwory, natomiast Covid -19 był przyczyną 7 procent wszystkich zgonów w 2021 roku (według danych rejestrowanych).
W Polsce wskaźnik śmiertelności w roku 2021 wynosił 1170 na 100 tysięcy osób, i był jednym z wyższych wśród krajów OECD (znajdowaliśmy się na 12 miejscu). Najwyższy czynnik – 1893 dotyczył Afryki Południowej, najniższy – 587, Japonii.
Raport wskazuje, że prawie jednej trzeciej zgonów można było uniknąć dzięki profilaktyce oraz wcześniejszym interwencjom.
Spadek wydatków na zdrowie
W 2019 roku, przed pandemią, kraje OECD wydawały średnio 8,8 procent PKB na opiekę zdrowotną i poziom ten utrzymywał się od roku 2013. Natomiast do roku 2021 wzrósł do 9,7 procent, a szacunki dotyczące roku 2022 wskazują na spadek do 9,2 procenta, co wynika ze zmniejszonego zapotrzebowania na wydatki związane z walką z pandemią, ale także z wpływu inflacji. W Polsce w roku 2021 ten udział wynosił 6,7 procent.
Mimo rosnącej liczby pracowników ochrony zdrowia, ciągle są w tym zakresie niedobory, które wynikają także ze starzenia się społeczeństwa i zwiększonego zapotrzebowania na świadczenia medyczne. W roku 2021 średnio 18 procent populacji światowej stanowiły osoby w wieku 65 i więcej.
Wysoka inflacja spowodowała wzrost płac w ochronie zdrowia, chociaż poziom tego wzrostu był różny w poszczególnych krajach i najbardziej zauważalny w krajach Europy Środkowo-Wschodniej.
Pomimo powszechnego ubezpieczenia zdrowotnego w krajach OECD, ciągle występują problemy z dostępem do świadczeń. W Polsce odsetek osób zadowolonych z takiego dostępu wynosi 51 procent, średnia w krajach OECD to 66,8 procent.
Wydatki na podstawową opiekę zdrowotną stanowiły średnio 13 procent wydatków na ochronę zdrowia w 2021 roku, czyli podobnie jak w roku 2019. Duży wzrost wydatków na profilaktykę w tym okresie częściowo wynikał ze stosowaniem nadzwyczajnym rozwiązań wynikających z pandemii, a nie z realizacji długoterminowych programów.
Styl życia ciągle do poprawy
Przyczyną wielu chorób i przedwczesnej śmierci milionów osób jest niezdrowy styl życia i zanieczyszczenie środowiska.
Wskaźniki otyłości w większości krajów OECD w dalszym ciągu rosną, według danych 54 procent dorosłych ma nadwagę lub otyłość, a 18 procent jest otyłych. Mimo promocji zdrowego stylu życia tylko 15 procent dorosłych spożywało pięć lub więcej porcji owoców i warzyw dziennie, a tylko 40 procent wykonywało co najmniej 150 minut ćwiczeń fizycznych o umiarkowanej lub intensywnej aktywności tygodniowo.
Chociaż w większości krajów OECD wskaźniki liczby osób palących spadają, to w dalszym ciągu średnio 16 procent osób w wieku 15 lat i starszych nadal pali codziennie, rośnie używanie e-papierosów.
Prawie jedna na pięć osób dorosłych (19 procent) przyznała się do okazjonalnego spożywania alkoholu średnio raz w miesiącu, a odsetek ten przekraczał 30 procent w Niemczech, Luksemburgu, Wielkiej Brytanii i Danii.
Pozytywną tendencją jest to, że w latach 2000–2019 liczba przedwczesnych zgonów spowodowanych zanieczyszczeniem powietrza (na zewnątrz) spadła średnio o 31 procent, ale czynnik ten nadal powoduje średnio około 29 zgonów na 100 000 osób.
Żyjemy krócej
Dane wskazują, że średnia długość życia w latach 2019-2021 spadła o 0,7 roku. Mimo że prognozy dotyczące roku 2022 wskazują na poprawę tego czynnika w niektórych krajach, to w 28 krajach średnia długość życia pozostaje poniżej poziomu sprzed pandemii.
Szacowana długość życia w Polsce wynosi 75,5 roku, średnia w krajach OECD – 80,3.
W prawie każdym kraju OECD śmiertelność w następstwie zawału serca lub udaru mózgu jest niższa niż dziesięć lat temu, wskaźniki te wzrosły nieco w latach 2019-2021 z uwagi na opóźnione interwencje medyczne podczas pandemii.
Średnia jakość życia w ciągu 6-12 miesięcy po operacji stawu biodrowego poprawiła się we wszystkich krajach, osiągając 80 procent lub więcej.
Państwa nie przygotowane na nowe technologie
Nowe technologie cyfrowe to duży potencjał dla systemów ochrony zdrowia, jednak wiele państw nie jest przygotowanych na taką transformację. Zależy to od efektywnego zarządzania danymi dotyczącymi zdrowia, bezpieczeństwa cyfrowego i odpowiedzialnego korzystania z narzędzi, w tym sztucznej inteligencji.
Chociaż 90 procent państw OECD stworzyło portale dotyczące zdrowia, to tylko w 42 procentach społeczeństwo ma za ich pośrednictwem dostęp do wszystkich swoich danych.
Około jedna trzecia (38 procent) państw nie posiada standardów klinicznych ani certyfikatów dostawców systemów elektronicznej dokumentacji medycznej.
Miernikiem rozwoju krajów w tym zakresie jest indeks AI (A Globalny AI Index), który mierzy wdrażanie, innowacje i inwestycje w sztuczną inteligencję we wszystkich sektorach, w tym sektorze zdrowia i sektorze prywatnym. Obejmuje on 62 kraje, wśród których top 10 stanowią: USA, Chiny, Singapur, Zjednoczone Królestwo, Kanada, Korea, Izrael, Niemcy, Szwajcaria i Finlandia.
.