Panel pt. „Szybka ścieżka dla e-innowacji w zdrowiu. Jak systemowo wprowadzać innowacje dla pacjentów”, który odbył się pierwszego dnia X Kongresu Wyzwań Zdrowotnych, dotyczył cyfryzacji, wyzwań w implementacji e-zdrowia oraz przyszłości tego sektora w Polsce. Jego uczestnicy mówili o tym, że potrzebne są regulacje i systemowe podejście do wdrażania innowacji w zakresie e-zdrowia.
E-zdrowie to szerokie pojęcie, które obejmuje wiele rozwiązań stosowanych w ochronie zdrowia, od telemedycyny do najbardziej innowacyjnych narzędzi stosowanych w leczeniu. Dotyczy sztucznej inteligencji w radiologii i obsłudze pacjentów, systemów triażowych a także danych, które generujemy i z których korzystamy.
Polska liderem e-zdrowia
– E-zdrowie to nie tylko innowacje. Faktem jest, że Polska jest liderem jeśli chodzi o cyfryzację w Europie, ale warto się skupić nie na tym, czym jest e-zdrowie, ale na tym, jak wdrażać rozwiązania, które oferuje i jakie korzyści moją one przynieść. Mamy bowiem wiele innowacji, ale często nie wiemy jak je wdrażać, jak bezpiecznie je testować, potrzebne są do tego pewne ścieżki, które zaowocują ich wdrożeniem i komercjalizacją– mówił Marcin Romanowski z Comarch.
Paweł Ptaszyński z Centralnego Szpitala Klinicznego Uniwersytetu Medycznego w Łodzi podkreślił, że e-zdrowie dotyczy wszystkich pracowników szpitali, że wszyscy powoli się z nim oswajają, ale pewne procesy są wdrażane bez sprawdzania, czy są potrzebne, a wymagają zaangażowania zasobów ludzkich oraz finansów.
– Dlatego potrzebny jest lider we wrażaniu e-innowacji – dodał.
Poseł RP Daniel Milewski przypomniał, że nie ma legalnej definicji e-zdrowia, chociaż spotykane są definicje doktrynalne, e-zdrowie jest częścią nazwy instytucji zajmującej się tymi zagadnieniami. Mówił o obszarze „zdrowia cyfrowego”, który jest swego rodzaju „challengem” dla systemu ochrony zdrowia.
Wspomniał, że w zakresie e-zdrowia dokonało się w ostatnich 10 latach bardzo dużo, wymienił e-receptę, e-skierowanie czy Internetowe Konto Pacjenta.
– Nie ma drugiego obszaru tak łączącego polityków jak sfera cyfryzacji w Polsce. Rolą polityków powinno być w tym zakresie uważne słuchanie użytkowników i reagowanie na ich potrzeby – dodał.
Systemowe uregulowanie rozwiązań AI
– Wyzwania, które stoją przed nami jako państwem, dotyczą tego, jak uregulować funkcjonowanie rozwiązań w zakresie sztucznej inteligencji, jakich dokonywać weryfikacji i audytu algorytmu, jakie podmioty mają zatwierdzać to, co można i czego nie można w tym zakresie. Ważne jest wdrażanie w integracji z istniejącymi systemami oraz kwestia odpowiedzialności a także to, czy AI może być systemem medycznym w sensie prawnym – wyjaśnia poseł Milewski.
Marcin Romanowski zauważył, że powszechne zastosowanie e-recepty, która weszła w życie pod koniec roku 2019, zostało niejako „wymuszone” przez pandemię. Dodał też, że brakuje systemowego podejścia do wdrażania innowacji, które jest oczekiwane przez dostawców nowoczesnych rozwiązań.
– Abyśmy mogli korzystać z dobrodziejstwa zgromadzonych danych, musimy najpierw myśleć o interoperacyjności, potem o technologiach. Postuluję w tym celu zaangażowanie partnerów akademickich, współpraca z nimi pozwoli na szukanie rozwiązań – mówiła prof. Katarzyna Kolasa.
– Czas na współpracę na szerokim poziomie, której celem jest znalezienie pieniędzy na przyszłe innowacje, trzeba myśleć o innowacjach z punktu widzenia systemu. Musimy się wszyscy nauczyć współpracować z AI i polegać na jej rozwiązaniach, ale trzeba stworzyć programy, implementacje, trzeba do tego zaangażować naukowców. Ważne jest połączenie partnerstwa naukowo-biznesowego – dodała.
Profilaktyka i bezpieczeństwo danych
Podkreśliła też, że innowacje powinny poprawić działanie systemu i efekty zdrowotne, a także powinny kłaść nacisk na profilaktykę i prewencję, a nie wyłącznie na leczenie. Wspomniała o bezpieczeństwie gromadzonych danych, gdyż przyszłość to dane syntetyczne, bazujące na przetwarzanych danych naturalnych. Gospodarka danymi, to według prof. Kolasy, klucz do sukcesu.
– Warto skupić się na rozszerzeniu innowacji, a nie tylko na e-zdrowiu. Mamy system elektronicznej dokumentacji medycznej obowiązujący od lipca 2021, ale tyko niewiele ponad 30 procent jednostek ochrony zdrowia generuje EDM, nie można mówić o innowacjach jeśli chodzi o dane w Polsce, gdy nie wprowadzamy do końca pewnych założeń – mówił Krzysztof Groyecki z Asseco.
– Innowacje powinny być powszechnie dostępne dla każdego, bez utrudnień, wprowadziliśmy dobrowolność i w efekcie nie wszystkie placówki się na to decydują – dodał Michał Dubno z PZU Zdrowie.
Anna Kowalczuk zauważyła, że wprawdzie prowadzone są pilotaże różnorodnych rozwiązań, ale brakuje opracowania i analizy ich skutków i efektów.
Pilotaż – i co potem?
– Mamy wiele narzędzi, które pozwalają dobrze obsługiwać pacjentów, takie jak rejestracja online czy telefoniczna, każda jednostka komercyjna prowadzi portal pacjenta, są e-rejestracje na poziomie regionalnym, ale problemem jest, jak to wszystko wdrożyć. Ważna jest rola centralizacji, zamiast na poziomie regionów potrzebujemy centralnego podejścia. Jeżeli robimy pilotaż, to istotne jest – co po pilotażu – dodał Marcin Romanowski.
Kluczowe jest także finansowanie nowych technologii. NFZ deklaruje, że jest chętny, jeżeli nowe rozwiązania przynoszą oszczędności.
W roku 2024 zainicjowany został przez Centrum Cyfryzacji Zdrowia Akademii Leona Koźmińskiego, redakcję Rynku Zdrowia oraz Naczelną Izbę Lekarską – NIL IN Sieć Lekarzy Innowatorów projekt szybkiej ścieżki e-zdrowia, której tezy znalazły się potem w strategii cyfryzacji państwa.
– Zaczęliśmy od analizy literatury oraz rozwiązań stosowanych za granicą, wysłaliśmy ankiety do wytwórców, aby poznać bariery, jakie stoją przed branżą. Planujemy także formę warsztatową, aby etap tworzenia rekomendacji był pełny, realizacja projektu trwa, a jego zakończenie planowane jest w czerwcu 2025. Robimy to między innymi pod kątem pokazanie naszej działalności w prezydencji Polski w UE – mówiła Anna Kowalczuk.
Łukasz Sosnowski, który też jest zaangażowany w projekt, podkreślił ważną rolę odpowiedzialności i stworzenia zdecentralizowanego systemu do wdrażania innowacji, po to, aby ułatwić życie tym, którzy wdrażają innowacje na co dzień
Anna Kowalczuk wspomniała o podobnym do instrumentu dzielenia ryzyka w farmacji rozwiązaniu, które można by wdrożyć przy wprowadzaniu wyrobów medycznych.
Krzysztof Groyecki zauważył, że w Polsce jest wiele firm innowacyjnych, ale odnoszą one przeważnie sukcesy za granicą. Nie wszystkie jednostki ochrony zdrowia są zdecydowane na inwestycje w tym zakresie.
W panelu pt. „Szybka ścieżka dla e-innowacji w zdrowiu. Jak systemowo wprowadzać innowacje dla pacjentów” wzięli udział: Michał Dubno, członek zarządu, PZU Zdrowie, Krzysztof Groyecki, wiceprezes zarządu, Asseco Poland SA, dr hab. Katarzyna Kolasa, prof. ALK, Zakład Ekonomiki Zdrowia i Zarządzania Opieką Zdrowotną, Akademia Leona Koźmińskiego w Warszawie, dr hab. Anna Kowalczuk, zastępca prezesa Agencji Oceny Technologii Medycznych i Taryfikacji, dr Daniel Milewski, poseł na Sejm RP, członek Sejmowej Komisji Cyfryzacji, Innowacyjności i Nowoczesnych Technologii, prorektor Warszawskiej Uczelni Biznesu i Psychologii „Moderna”, prof. Paweł Ptaszyński, zastępca dyrektora ds. medyczno – organizacyjnych Centralnego Szpitala Klinicznego Uniwersytetu Medycznego w Łodzi, Marcin Romanowski, dyrektor Sektora e-Zdrowie, Comarch SA, Łukasz Sosnowski, partner operacyjny Sieci Lekarzy Innowatorów Naczelnej Izby Lekarskiej. Moderatorem był Jakub Styczyński, dziennikarz, Rynek Zdrowia.
X Kongres Wyzwań Zdrowotnych odbywał się 13 i 14 marca 2025 roku w Międzynarodowym Centrum Kongresowym w Katowicach oraz w formule online. Jego organizatorem jest Grupa PTWP.