Uczestnicy panelu dyskusyjnego, który odbył się w ramach ścieżki tematycznej – Zdrowie i Biznes podczas XXXII Forum Ekonomicznego w Karpaczu, starali się odpowiedzieć na pytanie, jak postęp technologiczny zmienia sektor ochrony zdrowia. Nowe metody diagnostyczne dają wiele możliwości, jednak nie wszystkie z nich są w pełni wykorzystywane.
Panel odbył się pierwszego dnia Forum. Jego moderatorem był Krzysztof Jakubiak z m.zdrowie.pl, a udział wzięli – Olena Chernenko z MedCapitalGroup z Ukrainy, Anna Jurkiewicz-Winiarczyk z Roche Diagnostic Polska, Paweł Wisz ze Śląskiego Uniwersytetu Medycznego w Katowicach, Artur Zaczyński z Państwowego Instytutu Medycznego MSWiA i profesor Andrzej Matyja. W dyskusji brał również udział Piotr Węcławik z Ministerstwa Zdrowia.
Szybsza diagnostyka i dostęp do danych
Nowe technologie przynoszą wiele korzyści pacjentom, a także ułatwiają pracę lekarzom i pielęgniarkom. Pacjenci są szybciej diagnozowani i skuteczniej leczeni, szybciej można wykryć rozwijające się schorzenia.
Olena Chernenko z MedCapitalGroup mówiła o rozwiązaniu Check Eye, które powstało w celu wykrywania retinopatii cukrzycowej, polegającej na występowaniu zmian w siatkówce oka. Jest to metoda stosunkowo niedroga, gdyż nie wymaga obecności lekarza, a potrafi wskazać na niepokojące objawy za pomocą prostego badania oka. Metoda ta powstała w celu prowadzenia badań screeningowych wśród uchodźców z Ukrainy, ale z pewnością może być przydatna także w innych krajach. Umożliwia zbadanie dużej liczby pacjentów w krótkim czasie.
– Nauka rozwija się obecnie bardzo szybko i jesteśmy świadkami rozwoju nowych technologii, ale musimy jeszcze popracować nad ich upowszechnianiem – mówiła Anna Jurkiewicz-Winiarczyk z Roche Diagnostic Polska.
-Nowoczesne rozwiązania ułatwiają diagnostykę i leczenie, umożliwiają spersonalizowanie terapii. Pojawiają się metody coraz częściej dostępne dla lekarzy pierwszego kontaktu, takie jak opieka koordynowana – mówiła.
Obecnie widoczne są trendy polegające na tym, że wzrasta liczba danych dotyczących pacjentów, którymi musimy zarządzać. W tym celu także powstają narzędzia ułatwiające to, często w ramach partnerstwa publiczno-prywatnego. Jednak w parze z rozwojem nowych technologii powinna iść także legislacja.
Jerzy Jaroszewicz, prezes Polskiego Towarzystwa Hepatologicznego wspomniał, że nowe technologie będą stosowane, gdy będą społecznie akceptowane. Temu celowi powinny służyć kampanie edukacyjne, skierowane do lekarzy, do pacjentów a także do młodzieży.
-Mamy wiele przykładów dostępów do badań, które są jedynie dostępem rzekomym, gdyż nie są one wykonywane. Dotyczy to na przykład testów antyHCV a także wielu innych badań. Pomiędzy wynalezieniem technologii a jej realnym wykorzystaniem jest więc wiele kroków, które trzeba wykonać – mówił profesor Jaroszewicz.
Dotyczy to także testów molekularnych, które są wykonywane u niewielkiego odsetka pacjentów. System to umożliwia, ale lekarze często nie wiedzą, że mogą zlecać tego typu badania. Wynika to z faktu, że nie są dopingowani do uzupełniania wiedzy i do rozwoju, nie są rozliczani z tego, czy praktykują kształcenie ustawiczne.
Diagnostyka molekularna niewykorzystana
Podczas panelu przytoczono także dane zawarte w raporcie „Diagnostyka molekularna w leczeniu nowotworów” , z których wynika, że nakłady na diagnostykę molekularną są zbyt małe w porównaniu do nakładów na terapię w onkologii. Wartość tych nakładów wynosząca 61 mln zł stanowi zaledwie 0,5 procent nakładów na leczenie nowotworów w Polsce. Potencjał diagnostyki molekularnej jest więc niewykorzystany i nie są wykorzystywane możliwości terapii celowanej u chorych na nowotwór ani możliwości profilaktyki w rodzinach z mutacjami geminalnymi.
O zbyt małym wykorzystaniu diagnostyki genetycznej w onkologii świadczą także bardzo duże różnice w nakładach na diagnostykę molekularną pomiędzy poszczególnymi województwami.
Raport wskazuje bariery w rozwoju diagnostyki onkologicznej a także zawiera propozycje konkretnych rozwiązań w tym zakresie. Dotyczą one uproszczenia systemu finansowania badań genetycznych (prosty koszyk świadczeń gwarantowanych i duża rola standardów diagnostycznych), umożliwienia kierowania na badania genetyczne także w ramach ambulatoryjnej opieki specjalistycznej, uzupełnienia koszyka świadczeń gwarantowanych o aCGH, WES oraz CGP.
Postulaty dotyczą także utworzenia jednej wspólnej bazy danych genomowych, certyfikatów dla laboratoriów genetycznych, ustawy o testach genomowych, zabezpieczenia kadr dla diagnostyki genetycznej i poradnictwa genetycznego oraz działań informacyjnych i edukacyjnych.
-Z raportu wynika, że liczba wykonywanych badań molekularnych wzrasta. Medycyna spersonalizowana to przyszłość medycyny. Pokazała to pandemia, gdy wykonywane były masowo testy mRNA – przypomniał Piotr Węcławik z resortu zdrowia.
Robotyka wymusza nowe standardy
Przykładem nowych technologii jest także chirurgia robotyczna. W Polsce jest obecnie 50 instalacji robotycznych, jednak samo urządzenie nie wystarczy do skutecznego ich wykorzystania, ważne jest także szkolenie specjalistów, którzy muszą umieć się nim posługiwać.
-Robot jest jedynie narzędziem w rękach chirurga. Gdy do metod leczniczych weszły metody robotyczne, zmieniło się podejście do szkolenia lekarzy. Obecnie powstają standardy dotyczące zabiegów ze wspomaganiem robotycznym. Szkolenie przebiega kilkuetapowo, najpierw lekarz wykonuje poszczególne elementy zabiegu pod okiem doświadczonego profesora, zanim zacznie wykonywać je samodzielnie. To nie jest szkolenie z techniki operacyjnej, gdyż doświadczenie w chirurgii laparoskopowej czy tradycyjnej nie oznacza doświadczenia w chirurgii robotycznej – mówił Paweł Wisz, wskazując, że szpitale powinny być rozliczane z jakości realizowanych świadczeń, także tych wykonywanych ze wspomaganiem robotycznym.
Dyrektor Węcławik wspomniał także o planach powstania w Polsce ośrodka, który szkoliłby lekarzy operujących techniką robotyczną oraz o utworzeniu rejestru takich zabiegów.