W 2023 roku trwanie życia w zdrowiu w momencie urodzenia wyniosło 61,3 roku dla mężczyzn i 64,6 roku dla kobiet. Oznacza to wzrost o 1,2 roku dla mężczyzn i o 0,9 roku dla kobiet w stosunku do roku 2022 – wynika z danych GUS.
Wydłużenie trwania życia w zdrowiu jest jednym z głównych celów polityki zdrowotnej. Jeżeli oczekiwane trwanie życia w zdrowiu wzrasta szybciej niż przeciętne trwanie życia, oznacza to, że ludzie przez coraz większą część życia mają dobre zdrowie.
Oczekiwane lata przeżyte w zdrowiu (Healthy Life Years, HLY) nazywane są też wskaźnikiem oczekiwanej długości życia bez niepełnosprawności (Disability Free Life Expectancy, DFLE). Wskaźnik ten obrazuje sytuację zdrowotną ludności i obliczany jest na podstawie tablic trwania życia oraz indywidualnie i subiektywnie postrzeganej niepełnosprawności.
Wartość HLYX interpretuje się jako przewidywaną średnią liczbę lat, jaką ma do przeżycia bez niepełnosprawności osoba w wieku x ukończonych lat, pod warunkiem, że aktualne warunki umieralności i utraty zdrowia populacji nie ulegną zmianie do końca jej życia.
Różnica w trwaniu życia w zdrowiu w momencie urodzenia (HLY0) w 2023 roku między płciami wyniosła 3,3 roku na korzyść kobiet. Wartość ta zmniejsza się wraz z przeżytymi latami. Dla osób w wieku 50 lat wyniosła 2,1 roku, a dla osób w wieku 65 lat już tylko rok. Dla porównania różnica w przeciętnym trwaniu życia w momencie narodzin w tym samym roku wyniosła 7,3 roku.
Życie wolne od niepełnosprawności
Przy obliczaniu wskaźnika oczekiwanego trwania życia w zdrowiu HLYx ważne jest uwzględnienie przeciętnego trwania życia. Pozwala to na określenie jaka część życia wolna jest od niepełnosprawności. Od 2009 roku do 2023 roku poziom HLY0 zmieniał się proporcjonalnie do wartości przeciętnego trwania życia, dla mężczyzn stanowiąc od 79,9 procent do 82,3 procent, a dla kobiet od 76,2 procent do 79,2 procent.
Różnica między wartościami wskaźników HLY0 mieszkańców miast oraz wsi zmieniała się dynamicznie od 2009 roku. Największa była w latach 2009-2011 (na poziomie około 1,5 roku, przy czym najwyższa wyniosła 1,8 w 2010 roku dla mężczyzn), później gwałtownie się zmniejszyła.
W 2023 roku współczynnik HLY0 dla mężczyzn w miastach wyniósł 61,3, a na wsi 61,1 roku, natomiast dla kobiet odpowiednio 64,6 oraz 64,4 roku. Zarówno dla osób mieszkających w miastach jak i na obszarach wiejskich stwierdzono wyraźny wzrost wskaźnika HLY (w przybliżeniu o jeden rok) w porównaniu do 2022 roku.
W 2023 roku wskaźnik HLY0 najbardziej zwiększył się (przyrost powyżej 1 roku w porównaniu do 2022 roku) dla mężczyzn w województwach: opolskim (o 1,8 roku), mazowieckim (o 1,6 roku), dolnośląskim (o 1,5 roku), śląskim (o 1,3 roku), pomorskim (o 1,2 roku), warmińsko-mazurskim (o 1,2 roku), małopolskim (o 1,2 roku) oraz lubuskim (o 1,1 roku), a dla kobiet w województwach: dolnośląskim (o 1,4 roku), opolskim (o 1,3 roku), warmińsko-mazurskim (o 1,2 roku), mazowieckim (o 1,2 roku), kujawsko-pomorskim (o 1,2 roku), lubuskim (o 1,1 roku) oraz pomorskim (o 1,1 roku). Trwanie życia w zdrowiu wzrosło zarówno dla kobiet jak i dla mężczyzn we wszystkich województwach.
Dłużej żyjemy w zdrowiu na zachodzie
W Polsce występuje duże zróżnicowanie wskaźnika trwania życia w zdrowiu pod względem poszczególnych województw. W 2023 roku rozpiętość między skrajnymi wartościami tego wskaźnika dla mężczyzn wyniosła 3,6 roku. Najdłuższym trwaniem życia w zdrowiu mężczyzn charakteryzowały się województwa: wielkopolskie (62,9 roku), lubuskie (62,5 roku) oraz zachodniopomorskie (62,5 roku), natomiast najkrótszym: lubelskie (59,3 roku), podlaskie (59,4 roku) i łódzkie (60 lat).
Dla kobiet występuje również duże zróżnicowanie wartości wskaźnika, a rozpiętość pomiędzy skrajnymi wartościami wyniosła 3,4 roku. W tym przypadku najdłuższe trwanie życia w zdrowiu wystąpiło w województwach: wielkopolskim (66,3 roku), lubuskim (66,2 roku), zachodniopomorskim (66,1 roku) oraz opolskim (66 lat), z kolei najkrótsze w województwach: lubelskim (62,9 roku), podlaskim (63 lata), łódzkim (63 lata) i podkarpackim (63,2 roku).
W województwach Polski zachodniej, a zwłaszcza północno zachodniej, proporcja oczekiwanego trwania życia w zdrowiu w momencie narodzin (HLY0) do przeciętnego trwania życia (e0) jest wyższa niż w województwach leżących na wschodzie kraju.
W przypadku mężczyzn województwa charakteryzujące się niskim zarówno trwaniem życia, jak i trwaniem życia w zdrowiu to: łódzkie, świętokrzyskie i warmińsko-mazurskie. W województwie mazowieckim i dolnośląskim wartości obu wskaźników były zbliżone do poziomu krajowego. Województwa wielkopolskie i opolskie były jedynymi województwami w przypadku mężczyzn, gdzie oba wskaźniki osiągnęły wysoki poziom. Na uwagę zasługują również województwa zachodniopomorskie i lubuskie, w których pomimo niskiego trwania życia odnotowano relatywnie wysokie trwanie życia w zdrowiu.
W przypadku kobiet niskim poziomem obu parametrów charakteryzowały się województwa: łódzkie, kujawsko-pomorskie oraz śląskie. W województwie pomorskim parametry te były takie same jak dla poziomu krajowego.
Województwa, w których zarówno trwanie życia, jak i trwanie życia w zdrowiu przekroczyły poziom krajowy to opolskie, mazowieckie oraz małopolskie. Na szczególną uwagę zasługują województwa wielkopolskie, lubuskie i zachodniopomorskie, w których pomimo niskiego trwania życia występował wysoki wskaźnik trwania życia w zdrowiu, wyraźnie przekraczający poziom krajowy.
Źródło: GUS