23 i 24 września 2024 roku odbyła się pierwsza edycja Kongresu Zdrowe Miasta: Ludzie – Biznes – Środowisko, zorganizowana przez Grupę Lux Med, Szkołę Główną Handlową w Warszawie oraz Fundację Gospodarki i Administracji Publicznej. Wydarzenie zgromadziło prawie 1300 uczestników – zarówno stacjonarnie, jak i online – oraz ponad 100 prelegentów.
Wśród gości znaleźli się ministrowie, samorządowcy, przedstawiciele biznesu, nauki oraz aktywiści, którym bliski jest zrównoważony rozwój polskich miast. Spotkaniu towarzyszyła premiera 3. edycji Indeksu Zdrowych Miast. Podczas wieczornej gali pierwszego dnia Kongresu nagrodzone zostały najzdrowsze polskie samorządy.
Kongres Zdrowe Miasta: Ludzie – Biznes – Środowisko to inicjatywa, która zrodziła się z potrzeby adaptacji przestrzeni miejskich do wyzwań współczesności. Te z kolei są doskonale znane z projektu Indeks Zdrowych Miast, prowadzonego od 2022 roku przez Grupę Lux Med, we współpracy ze Szkołą Główną Handlową w Warszawie i Fundacją Gospodarki i Administracji Publicznej.
– Kreśląc, wraz z naszymi znakomitymi partnerami – Szkołą Główną Handlową w Warszawie i ruchem Open Eyes Economy – wizję inicjatywy jaką jest Kongres Zdrowe Miasta, dążyliśmy do tego, aby była to kreatywna przestrzeń, w której rodzić się będzie zmiana. Zmiana na lepsze dla samorządów, dla mieszkańców polskich miast, dla naszych dzieci i bliskich – mówiła Anna Rulkiewicz, prezeska Grupy Lux Med, pomysłodawczyni i współorganizatorka Kongresu Zdrowe Miasta.
Program Kongresu obejmował osiem bloków, odpowiadających badanym w Indeksie obszarom, takim jak Środowisko, Zdrowie, Ludność i pokolenia, Usługi Miejskie, Mieszkalnictwo, Przestrzeń, Infrastruktura oraz Edukacja. Dyskusje skupiały się zarówno na wyzwaniach, jak i szansach stojących przed polskimi miastami w kontekście ich rozwoju.
Przemówienia przedstawicieli rządu i samorządów
Spotkanie zainaugurowali – Anna Rulkiewicz, prezeska Grupy Lux Med, Piotr Wachowiak, Rektor SGH oraz Jerzy Hausner, przewodniczący Rady Programowej Open Eyes Economy i Fundacji GAP – organizatorzy Kongresu Zdrowe Miasta.
Następnie głos zabrał minister sportu i turystyki, Sławomir Nitras, który zwrócił uwagę na rolę infrastruktury sportowej w kształtowaniu zdrowych społeczności.
– Największą trudność w dostępie do infrastruktury sportowej mają młodzi mieszkańcy dużych osiedli w największych miastach, w największych placówkach edukacyjnych. Podobnie w przypadku zajęć z wychowania fizycznego, mam poczucie, że jesteśmy jeszcze przed transformacją– podkreślił.
Z kolei drugi dzień Kongresu rozpoczął Prezydent Miasta Stołecznego Warszawy, Rafał Trzaskowski, który wskazał na konieczność współpracy samorządów z rządem, aby lepiej odpowiadać na zmieniające się potrzeby mieszkańców.
– Rolą samorządów jest kreowanie lub wychwytywanie i wdrażanie ważnych trendów społecznych i mapowanie potrzeb mieszkańców. Dlatego lokalnie wprowadzamy programy, np. profilaktyki zdrowia psychicznego dla dzieci i młodzieży. Mądry i odpowiedzialny rząd powinien ściśle współpracować z samorządami i te działania wdrażać na poziomie krajowym– zaznaczył Prezydent Rafał Trzaskowski.
Jednym z kluczowych punktów programu, otwierającym Blok Edukacja, było wystąpienie ministry edukacji Barbary Nowackiej pt. „Edukacja dla lepszej przyszłości”.
– Miasta stały się miejscem budowania społeczności. Dziś szczęściem jest urodzić się w mieście- mówiła Barbara Nowacka, podkreślając zmieniający się charakter miast jako przestrzeni przyjaznych mieszkańcom. W swojej wypowiedzi zwróciła też uwagę na narastający problem, dotykający dzieci i młodzieży.
– Ogromnym wyzwaniem jest zagrożenie cyfrowe dzieci i młodzieży – w sieci dzieci są narażone na cyberbullying i hejt. Dlatego są potrzebne poważne zmiany w myśleniu o higienie cyfrowej. I nie chodzi tu o zakazy i nakazy, a rozpoczęcie poważnej debaty społecznej – podkreśliła Barbara Nowacka.
Rozmowy 1:1 oraz dyskusje panelowe
Podczas paneli dyskutowano o tematach istotnych dla mieszkańców polskich miast, takich jak zanieczyszczenie światłem, dekarbonizacja, edukacja przyszłości oraz imigracja.
W Bloku Środowisko odbył się panel „Niebiesko-zielone miasta przyszłości”, w którym rozmawiano o zrównoważonym łączeniu natury z infrastrukturą. Maria Andrzejewska, dyrektor generalna UNEP/GRID-Warszawa, Piotr Siergiej, rzecznik prasowy Polskiego Alarmu Smogowego oraz Monika Matak z Danone poruszali między innymi problem dostępu do wody w Polsce.
– Są miejsca, szczególnie na południu Polski, gdzie jest problem z dostępem do dobrej jakości wody użytkowej. Wspieramy gminy na tyle, na ile możemy. Dzielimy się wiedzą, wspieramy finansowo czy sięgamy po środki zewnętrzne – zauważyła Monika Matak.
Nie zabrakło także rozmów o przyszłości medycyny i roli nowoczesnych technologii w opiece zdrowotnej. W panelu „Innowacje w opiece zdrowotnej. Czy komputery zastąpią ludzi?” w Bloku Zdrowie, Dominika Bettman z Microsoft Polska wskazywała, że: – Innowacje i rozwiązania technologiczne, które powinniśmy wdrażać w ochronie zdrowia powinny pomóc lekarzowi pozbyć się czynności powtarzalnych, odtwórczych. Po to, by zyskał czas na budowanie relacji z pacjentem lub poświęcenie więcej uwagi na jego historię choroby.
W Bloku Usługi miejskie, Henryka Bochniarz, przewodniczącą Rady Konfederacji Lewiatan, mówiła o roli biznesu w dbaniu o rozwój społeczny. Wskazywała na potrzebę większego zaangażowania sektora biznesowego w rzeczywiste zmiany społeczne.
W panelu „Miasta dla kobiet” będącym częścią Bloku Ludność i pokolenia, Joanna Przetakiewicz- Rooijens, założycielka Fundacji Era Nowych Kobiet, zwróciła uwagę na potrzebę tworzenia przestrzeni, w których kobiety mogą się spotykać, wymieniać doświadczeniami i inspirować.
– Kobiety chcą się ze sobą spotykać, rozmawiać, inspirować się. Jeśli władze lokalne im sprzyjają i mają do dyspozycji lokal, w którym dziewczyny mogą się po prostu spotykać, to jest to ogromna wartość – podkreślał Joanna Przetakiewicz.
W Bloku Infrastruktura, ważnym punktem programu była także dyskusja na temat przyszłości realizacji projektów infrastrukturalnych w Polsce.
W rozmowie 1:1 moderowanej przez redaktora Jana Niedziałka z TVN24 , uczestniczyli: Jacek Karnowski, Podsekretarz Stanu w Ministerstwie Funduszy i Polityki Regionalnej oraz Jurand Drop, Podsekretarz Stanu w Ministerstwie Finansów. Podczas dyskusji Jurand Drop zwrócił uwagę na kluczową rolę inwestycji w obronność.
– Inwestycja w obronność to nie jest produktywna inwestycja, natomiast jest to inwestycja w przyszłość, bo to czynnik zabezpieczający całą gospodarkę. Obronność też kosztuje -musimy mieć infrastrukturę, poligony, osoby do obsługi tego sprzętu. Ale jest pewna brutalna analogia, bardzo aktualna: widzimy, że zbiorniki zalewowe to też pewnego rodzaju inwestycja – podkreślił.
Panel ten stanowił ważny głos w dyskusji o długoterminowym planowaniu infrastruktury, z uwzględnieniem strategicznych priorytetów Polski.
Nagrody dla najzdrowszych miast
Zwieńczeniem pierwszego dnia Kongresu była uroczysta Gala, podczas której wręczone zostały nagrody w ramach tegorocznej edycji Indeksu Zdrowych Miast. Nagrody w poszczególnych kategoria odebrali prezydenci lub delegaci miast.
Najzdrowszymi miastami w Polsce zostały – Poznań (powyżej 300 tys. mieszkańców) oraz Sopot (poniżej 300 tys. mieszkańców). W poszczególnych obszarach statuetki dla najlepszego miasta powędrowały do Rybnika (Zdrowie), Rzeszowa (Ludność i pokolenia), Przemyśla (Usługi komunalne i społeczne), Krakowa (Edukacja), Sopotu (Mieszkalnictwo i Środowisko), Ostrołęki (Infrastruktura) i Chorzowa (Przestrzeń). Jak podkreślają pomysłodawcy, inicjatywa stała się ważnym drogowskazem dla samorządów, które po analizie, mogą zweryfikować wprowadzane przez siebie praktyki i zobaczyć ich realny wpływ na poziom jakości życia mieszkańców.
Nagroda dla dziennikarza zajmującego się tematyką ESG
Organizatorzy Kongresu Zdrowe Miasta we współpracy z magazynem „Press” podczas wieczornej Gali ogłosili też wyniki konkursu na dziennikarza wyróżniającego się profesjonalizmem, rzetelną i obiektywną prezentacją tematów dotyczących ESG oraz wysoką jakością publikowanych materiałów.
W kapitule Konkursu zasiedli: Joanna Dargiewicz- Rożek – członkini zarządu oraz współzałożycielka Polskiego Stowarzyszenia ESG, Urszula Jóźwiak – prezeska Fundacji im. XBW Ignacego Krasickiego, dr Eliza Misiecka – dyrektorka generalna Genesis PR oraz członkini Rady Związku Firm Public Relations, Mirella Panek-Owsiańska – ekspertka ESG&DEI oraz prof. ALK dr hab. Bolesław Rok – profesor zrównoważonego zarządzania w Akademii Leona Koźmińskiego.
Wśród nominowanych w tegorocznej edycji, poświęconej Środowisku, znaleźli się: Paulina Górska, dziennikarka i blogerka, dr Magdalena Krukowska, dziennikarka magazynu „Forbes”, Magda Łucyan, dziennikarka Faktów TVN i TVN24 oraz Szymon Bujalski, dziennikarz klimatyczny. Zwyciężyła dziennikarka Faktów TVN i TVN24 –Magda Łucyan.
Drugi dzień inspirujących dyskusji o zdrowiu polskich miast
Po ogłoszeniu wyników Indeksu, drugiego dnia Kongresu odbył się poranny panel dyskusyjny z udziałem laureatów. Jacek Jaśkowiak, prezydent Poznania, który uzyskał najwyższe wyróżnienie wśród dużych miast, zwrócił uwagę, że mimo sukcesu, miasto nadal mierzy się z wyzwaniami.
– Ogromnie cieszę się z pierwszego miejsca w Indeksie, ale mam świadomość, że wciąż mamy bardzo dużo do zrobienia, np. w kwestii skrócenia kolejek do specjalistów. Trzeba patrzeć na procesy miejskie holistycznie. Takim przykładem jest rozwój infrastruktury rowerowej, której budowa trwała długo, ale dzisiaj Poznań ma więcej rowerzystów niż Wiedeń – zaznaczył Jacek Jaśkowiak.
Nie tylko samorządowcy, ale też przedstawiciele biznesu
Indeks Zdrowych Miast stał się inspiracją dla nowej, skoncentrowanej na biznesie inicjatywy – Indeksu Zdrowych Firm. Przedstawiciele polskiego biznesu, obecni na Kongresie, usiedli więc do Okrągłego Stołu, by porozmawiać o metodologii oceny przedsiębiorstw pod kątem ich wpływu na zdrowie pracowników oraz środowisko naturalne.
– Indeks Zdrowych Firm będzie w przyszłości doceniał te firmy, które podejmują poważne, aktywne kroki na rzecz tworzenia przyjaznych i zdrowych przestrzeni do pracy – wyjaśnił Jerzy Hausner, przewodniczący Rady Programowej OEES, Fundacja GAP, współorganizator Kongresu Zdrowe Miasta moderator Okrągłego Stołu „Zdrowa firma”.
Agnieszka Chłoń-Domińczak, Prorektor ds. Nauki w Szkole Głównej Handlowej w Warszawie, powiedziała na zakończenie Kongresu: Te dwa dni pokazały, że możemy się różnić, ale możemy też kulturalnie dyskutować i wyciągać ciekawe wnioski. Bardzo dziękuję za udział samorządowcom, którzy dzielili się swoimi najlepszymi praktykami.
Kongres był również okazją do premiery najnowszego badania poświęconego dobrostanowi psychicznemu mieszkańców miast. W tegorocznej edycji Indeksu Zdrowych Miast uwzględniono bowiem nowy obszar – dobrostan psychiczny. Badanie, przeprowadzone we współpracy z Kantar Polska, miało na celu zrozumienie, jak ważne jest holistyczne podejście do zdrowia – również psychicznego. Wyniki pokazują bowiem, że aż 65 procent mieszkańców uważa, że do obowiązków miasta należy troska o dobrostan psychiczny swoich mieszkańców.
Kongres Zdrowe Miasta: Ludzie – Biznes – Środowisko został objęty patronatem honorowym Prezydenta Miasta Stołecznego Warszawy, Ministra Zdrowia, Ministra Edukacji, Ministra Przemysłu, Ministerstwa Klimatu i Środowiska, Ministerstwa Rozwoju i Technologii oraz Ministerstwa Sportu i Turystyki, jak również Ambasady Królestwa Danii i Ambasady Brytyjskiej.
Patronaty Instytucjonalne przyznały wydarzeniu następujące organizacje: Forum Odpowiedzialnego Biznesu, Konfederacja Lewiatan, Pracodawcy dla Zdrowia, Polski Alarm Smogowy, UNEP/GRID-Warszawa, UN Global Compact, Związek Miast Polskich.